گردشگری رویداد - گردشگری نوین

كارشناسان زمين شناسي و گردشگري بر اين باورند كه در مورد گل‌فشان‌هاي شمال و جنوب كشور تاكنون مطالعات سيستماتيك و ارزنده‌اي انجام نشده و از آنجايي كه اين پديده از ارزش اقتصادي و گردشگري بسيار خوبي برخوردار است، پيشنهاد مي‌كنند تا اين طرح به عنوان يكي از جدي‌ترين طرح ها و برنامه‌هاي مطالعات زمين شناسي دريايي همگام با گشايش انستيتوي زمين شناسي دريايي در ايران مورد توجه قرار گيرد.

داريوش هوشمند يكي از كارشناسان زمين شناسي استان سيستان و بلوچستان ايجاد زمينه‌هاي رفاهي و امكانات اقامتي را از مهمترين مسائل در شناساندن اين پديده مي‌داند و يادآور مي‌شود: هنوز بر روي جنبه‌اي گردشگري منطقه از ديدگاه زمين شناسي كار چنداني صورت نگرفته است و بديهي است كه استفاده كاربردي از منابع گل‌فشان به عنوان سرمايه ملي به نفع ملت و كشور خواهد بود. هفت گل‌فشان در منطقه چابهار وجود دارد كه بزرگترين آنها در جاده كهير به تنگ واقع است،

فرمانداري اين شهر براي شناساندن هرچه بهتر اين پديده زيبا به مردم كشورمان و جذب دوستداران طبيعت و گردشگراني كه به اين منطقه سفر مي‌كنند، به احداث جاده آسفالته، توقفگاه داراي سايه‌بان با سرويس‌هاي بهداشتي، همچنين مخازن آب آشاميدني و فروشگاه براي ارائه مواد غذايي اقدام كرده است.

منطقه آزاد چابهار نيز با برگزاري تورهاي مختلف، شناساندن گل‌فشان نادر اين منطقه را در دستور كار خود قرار داده است.

نكته حايز اهميت در خصوص گل‌فشان هاي منطقه بلوچستان اين است كه با وجود ويژگي‌هاي منحصر به فرد و بكري كه اين پديده خدادادي دارد و نسبت به بسياري از نمونه‌ هاي مشابه خود در كشورهاي آمريكاي مركزي داراي ويژگي‌هاي بهتري است متأسفانه بهره‌برداري لازم و بهينه از آن نشده است و انتظار مي‌رود با توجه به مسئولان محلي و كشوري، اتخاذ تدابير و ايجاد تسهيلات لازم در اين زمينه، بتوان به نحوي شايسته اين پديده‌هاي جذاب را به عنوان جاذبه‌هاي بكر گردشگري منطقه بلوچستان به هموطنان و جهانيان معرفي كرد.

نحوه تشکیل گل فشانها بیشتر به منشا و نوع آنها بستگی دارد. اصولا دو نوع گل فشان در دنیا وجود دارد.

یکی گل فشان های سرد که منشا تکتونیکی دارند و دیگری گل فشان های گرم که از عوارض بعدی آتش فشانها محسوب میشوند. به طور کلی میتوان گفت که نحوه تشکیل گل فشان بیشتر با نوع و منشا فشاری که به آن وارد میشود تا گل از درون زمین خارج شود، مرتبط است.

عده ای همیشه به دنبال پیدا کردن این پاسخ بوده اند که چه عاملی باعث میشود که آب و گل از اعماق به سطح زمین فوران کند.

نظرات و عقاید گوناگونی تاکنون در ابن زمینه ارائه شده است که به شرح ذیل میباشند. برخی از دانشمندان معتقدند که گاهی اوقات لایه های ضخیم رس به قدری سریع رسوبگذاری میشوند که آب موجود در آنها فرصت خروج پیدا نمیکند و به همین علت حالت سیال پیدا نموده و بواسطه داشتن آب فراوان، نیروهای تکتونیکی بعدا رسها را تحت فشار قرار داده و آنها را به همراه گاز به سمت بالا می آورند.

عده ای دیگر از پِژوهشگران معتقدند که فعالیت های زمین لرزه ای، عامل اصلی خروج آب و گل است. تعدادی هم فشار مخازن نفت و گاز درون زمین را عامل اصلی فشار و بالا راندن آب و گل میدانند. در هر حال تمام محققان بر این اعتقادند که فشار عامل اصلی تشکیل هر نوع گل فشان اعم از گل فشان سرد یا گرم میباشد.

اهالی محل در مورد اين پديده چندين باور را مطرح می كنند وبر اساس اعتقادات خود نامهايی را نيز برای گل فشان به كار می برند. به نظر آنها گل فشان پديده ای طبيعی است كه با دريا در ارتباط بوده و به هنگام بالا آمدن آب دريا (مد) به ويژه در فصل تابستان، فعاليت آن به حداكثر می رسد،از اين رو به آن ناف زمين يا ناف دريا نيز می گويند.

عده ای بر اين باورند كه فعاليت اين پديده به كشش و جاذبه اجرام سماوی به خصوص ماه وابسته است.بر اين اساس معتقدند كه فعاليت آن در ا بتدای ماه و نيمه ماه قمری (ماه نو، بدر)بيشتر می شود. هر چند اين نظريه كمتر به حقيقت نزديك است اما به طور كلی هم قابل رد نيست.

گروهی نيز بر اين عقيده اندكه فعاليت اين پديده پس از بارندگي ها ی شديد زيادی مِی شود ،لذا ممكن است ازآب ناشی از سيلابها، فعال شود.اما بايد گفت كه از نظر علمی، وجود گل فشان ها در هر منطقه اول نشانه بارزِ از فعاليت هاي تكتونيك بوده و ثانيا اغلب به لايه هاِ سنگی دارای ذخاير نفت ويا ديگر انواع هيدرو كر بور بستگی دارد.

فشار گازهای حاصل از اين لايه وذخاير آنها موجب می شود كه سنگ های رسی و مارنی كف و تحتانی، كه توسط آبهای زير زمينی اشباع و نرم شده و يا به صورت گل در آمده اند به خارج پرتاب شو ند و ازاين طريق دهانه هايی گاهاً بسيار بزرگ شبيه به دهانه های آتشفشان (شبه كرا تر يا كرا ترگون)بوجود می آيند.

بیشترین درصد گاز تشکیل دهنده گل فشانها به گاز متان تعلق دارد که حدود 85-89 درصد میباشد. حدود 10 درصد گاز دی اکسید کربن و درصد باقیمانده به گازهای نیتروزن و مونوکسید کربن تعلق دارد.

از آن جمله میتوان به استفاده از گل آنها در سفال سازی، کوزه گری، بهره برداری از گاز، گردشگری، گل درمانی و...اشاره کرد. بسیاری از مردم از گل های گل فشان برای موارد درمانی استفاده میکنند. استفاده از گل های گل فشان برای گل درمانی فقط مختص استان نبوده و در در کشورها دیگر از جمله آذربایجان استفاده میشود.

گل فشان ها برای درمان بیماری

از گل ها برای درمان بیماری های پوستی، درمان درد کمر،درد های مفاصل و... استفاده میشود. همچنین برای درمان تنگی عضلانی و انقباظ عروق موثرند. حال با عنایت به توضیحات فوق، به معرفی گل فشان تنگ و همچنین مرتفع ترین گل فشان کشور یعنی پیرگل خواهیم پرداخت.