کرمانشاه شهر شاهان
|
کرمانشاه -استان تاریخی کرمانشاهان سرزمین انواع گویشها و لهجه ها است، استانی که گویشها و لهجه های مناطق مختلف آن مانند طبیعت هزار رنگش است. به اعتقاد صاحب نظران شاید کمتر استانی به اندازه استان کرمانشاه از لحاظ تنوع قومها، قبیله ها، فرقه ها و مذاهب مختلف برخوردار باشد و هر یک از این گروه ها نیز به لهجه ها و گویشهای شیرین خود تکلم می کنند. به گزارش خبرنگار ایرنا،در استان کرمانشاه با توجه به قدمت و غنای تاریخی این استان ده ها گویش محلی وجود دارد. جاف جوانرود، سورانی، پاوه ای، ژاو رودی، لهونی، بالاجوبی، کلهری، لکی، فارسی کرمانشاهی، اورامی، گوران، لری و لکی را از رایج ترین گونه های گویشی در استان کرمانشاه است; گویشهای مختلفی که در استان کرمانشاه رواج دارد ریشه در زبان کردی به عنوان زبان نژاد یا قوم کرد دارد |
|
کرمانشاه -استان تاریخی کرمانشاهان سرزمین انواع گویشها و لهجه ها است، استانی که گویشها و لهجه های مناطق مختلف آن مانند طبیعت هزار رنگش است. به اعتقاد صاحب نظران شاید کمتر استانی به اندازه استان کرمانشاه از لحاظ تنوع قومها، قبیله ها، فرقه ها و مذاهب مختلف برخوردار باشد و هر یک از این گروه ها نیز به لهجه ها و گویشهای شیرین خود تکلم می کنند. به گزارش خبرنگار ایرنا،در استان کرمانشاه با توجه به قدمت و غنای تاریخی این استان ده ها گویش محلی وجود دارد. جاف جوانرود، سورانی، پاوه ای، ژاو رودی، لهونی، بالاجوبی، کلهری، لکی، فارسی کرمانشاهی، اورامی، گوران، لری و لکی را از رایج ترین گونه های گویشی در استان کرمانشاه است; گویشهای مختلفی که در استان کرمانشاه رواج دارد ریشه در زبان کردی به عنوان زبان نژاد یا قوم کرد دارد. همچنین زبانهای ترکی سنقری و عربی هم در بعضی مناطق استان تکلم می شود. زبان کردی دارای چهار شاخه اصلی است و 60 گونه گویشی را در بر می گیرد; چهار شاخه اصلی زبان کردی شامل کرمانج جنوب، کرمانج شمال، کردی کرمانشاهی و اورامی و گوران است که هر یک گویشهای خاصی را شامل می شود. کرمانج جنوب در ایل جاف در کرمانشاه رایج است، کردی کرمانشاهی نیز خاص قبایل، ایلات و عشایر استان کرمانشاه و ایلام است، این شاخه از زبان کردی دارای گویش معیار است و آن کردی کلهری است. گویش اکثریت مردم کرمانشاه کردی کلهری است و در کنار آن فارسی کرمانشاهی نیز که اختلاطی از کردی کلهر با زبان فارسی است از 200 سال پیش در این استان رایج شده است. شاخه چهارم زبان کردی اورامی و گوران است که در منطقه اورامانات کرمانشاه رایج است، تمام اشعار سروده شده به زبان کردی تاکنون به این گویش سروده شده است. در چند سال اخیر نیز گویش وران دانش آموخته گویش کلهر شروع به سرودن شعر در این گویش کرده اند، در میان این گویشهای کردی، کلهری بیشترین گویش ور را در استان دارد و لری محدودترین گویش در استان کرمانشاه است. آنچه امروز ملموس است گویشهای محلی به واسطه مسایلی در حال از بین رفتن است; دور شدن مردم گویش ور از خاستگاه اولیه خود یعنی زیست بوم و قرار گرفتن در بخشها و شهرهای جدید، تداخل فرهنگها و گویشها و زبانهای گوناگون، گوناگونی اقلیمها و جغرافیای شهرها و روستاها، مهاجرت، سواد آموزی و دور شدن از گویش مادری از جمله دلایل است. به گفته یک محقق و چهره ماندگار تاریخ و ادبیات استان کرمانشاه، زبان کردی با چهار شاخه اصلی و 60 گونه گویشی یکی از زبانهای ایرانی است که خود زبان ایرانی نیز از جمله زبانهای آریایی می باشد که تحت عنوان کلی زبانهای هند و اروپایی شناخته می شوند. اردشیر کشاورز با بیان اینکه قدمت زبان کردی بیش از خط نوشته کتیبه بیستون است که به سه زبان فارسی، عیلامی و بابلی( اکدی) نوشته شده افزود: از جمله ویژگی های ممتاز زبان کردی مطابقت کامل زبان محاوره ای با زبان نوشتاری است بطوریکه مثلا از تشدید و تنوین استفاده نمی شود و به جای اعراب نیز حروف مورد استفاده قرار می گیرند. این محقق سپس با تشریح بخشهای زبان کردی، آن را به چهار شاخه اصلی کرمانج شمال ( آپاختری)، کرمانج جنوب ( نیمروزی)، کردی کرمانشاهی ( کرمانشاهی) و گونه اورامی (هورامی) و گوران عنوان و تصریح کرد: نوع اول یعنی کرمانج شمال مربوط به مردمی از ترکیه مثل شمدنیان، بادنیان، ارزروم، بایزیدی و مردمی از ایران مثل زازایی، قوچانی و شکاک و بعلاوه مردمی نیز از کشور عراق می باشد. گونه کرمانج شمال در ایران در نواحی مختلفی چون آذربایجان غربی، مازندران، کردستان و خراسان که در این منطقه بیش از 20 ایل بزرگ کرد وجود دارد که در گذشته چامشت گزک (چمش گزک) و امروزه نیز زعفران لو نامیده می شوند رواج دارد. کشاورز پیرامون شاخه دوم زبان کردی یعنی کرمانج جنوب (نیمروزی) با بیان اینکه این شاخه تحت عنوان کلی جنوبی شناخته می شود تصریح کرد: این شاخه مختص مردم کردستان با عنوان سورانی، مانند سورانی سلیمانی، سورانی سابق شهر زور که قلا چولان گفته می شود می باشد همچنین در کردستان مکریان یعنی مهاباد، ساوجلاغ، سردشت و پیرانشهر و کردستان اردلان و در استان کرمانشاه نیز در بین مردم جوانرود و اورامان به استثنای مردم پاوه و مردمی که با گویش اورامی و گوران حرف می زنند رواج دارد. گونه سوم ( کردی کرمانشاهی) نیز از اسدآباد همدان تا ایلام به استثنای مردم لک و مردمانی که با گویش اورامان و پاوه صحبت می کنند استفاده دارد، که گویش کردی کلهری گویش غالب این شاخه است و ایلات بزرگی مانند ایل کلهر، سنجابی، زنگنه، کلیایی، احمد وند... با این گویش حرف می زنند. وی سپس به تشریح گونه چهارم شاخه های اصلی زبان کردی با عنوان گونه هورامی و گوران پرداخت و با بیان این مطلب که این شاخه خاص مردم هورامان و گوران می باشد و زیرشاخه های گویش گهواره ای، گوره جریی و... دارد . |
مهدی گلی هستم راهنما و مدرس گردشگری