گیاهان نمونه های زیبا و بی نظیری از خلقت
خداوندی به حساب می آیند، اشکال و رنگشان ما را به سوی خود جذب می کند. اما
در پس این چهره زیبا، رازها نهفته است. بعضی از این گیاهان دارای مواد
سمی، مهلک و کشنده ای هستند که حتی از سم بعضی از مارها هم خطرناک ترند.
این گیاهان همه جا می توانند باشند، در جنگلها، کوه ها، حتی در منزل شما در
این مجال می خواهیم در مورد گیاهانی صحبت کنیم که آشنایی شما با آنها لازم
و ضروری است. سموم گیاهی از جمله خطرناک ترین مواد سمی شناخته می شود، از
جمله آنها می توان سم کشنده «کورار» که در پوست برخی از درختان در آمریکای
جنوبی است، نام برد، و همچنین سمی دیگر به نام «استریکنین» که در دانه
گیاهان مناطق حاره یافت می شود. تعدادی از گیاهان رنگارنگ در مناطق مختلف
دارای سموم متفاوت هستند که سبب می شود جانوران از خوردن آنها خودداری
کنند. برای مثال درخت زرد شفاف بلندی به نام «لابرنوم» که در بسیاری از
شهرهای اروپایی رشد می کند، دارای دانه های سمی است. حتی در برگ های شبدری
که در چمنزارها و علفزارها پیدا می شوند، انواع مختلفی از سموم شیمیایی به
نام «سیاتید» وجود دارد.
● قارچ فنجان مرگسمی
ترین و خطرناک ترین قارچ شناخته شده است. تکه کوچکی از این قارچ می تواند
انسان یا هر موجود زنده دیگری را بکشد سم این گیاه حتی با پختن از بین نمی
رود. افرادی که این قارچ را می خورند، تا ۱۰ ساعت هیچ گونه دردی احساس نمی
کنند معمولا سم این گیاه بعد از ۵۰ ساعت عمل می کند، اما پس از گذشتن این
زمان درمان به هیچ وجه ممکن نیست و مرگ فرد مسموم حتمی است.
● شقایق (Papaver rhoeas)این گل اکثراً در دشت ها می روید، خوردن این گل باعث لطمه زدن به دستگاه گوارش می شود.
● گل انگشتانه (Digitalis purpurea)
برگ
ها، دانه ها و گل های این گیاه زیبا سمی هستند. از این گل برای تولید برخی
انواع داروهای قلبی استفاده می شود. به همین دلیل خوردن هر بخش از این
گیاه می تواند سبب بروز بیماری های قلبی شود. این سم باعث ضربان قلب نامرتب
و سوءهاضمه و سرگیجه می شود. برگ های قسمت بالای ساقه بسیار خطرناک هستند،
یک گاز زدن کوچک برای منجر به مرگ شدن کافی است. نشانه های اولیه حالت
تهوع، استفراغ، بی اشتهایی، درد شکم و روده، هزیان گویی و سردرد شدید است.
● چشم عروسک (Actaea pachypoda)
این
گیاه عجیب بسیار سمی است. حبه های میوه آن دارای سم cardiogenic است که
باعث آرام بخشی فوری روی ماهیچه قلب می شود. خوردن این دانه ها منجر به کند
شدن قلب و مرگ می شود.
● سنبل (Hyacinthus orientalis)
پیازهای
این گل سمی هستند و باعث حالت تهوع، استفراغ، تشنج و احتمالا مرگ می شود.
این گیاه دارای سم alkaloid است حتی اگر در حجم زیادی مخلوط شود. پیازهای
این گل از بقیه قسمت ها سمی تر هستند و تحت هیچ شرایطی نباید بلعیده شوند.
● یاس (Gelsemium sempervirens)
تمام
قسمت های این گیاه سمی هستند و باعث حالت تهوع و استفراغ می شوند و نباید
مورد مصرف قرار گیرند. احتمال بیماری با خوردن عسل این گیاه زیاد است. شیره
گیاه باعث خارش پوست در انسان های حساس می شود. مسمومیت مصرف این گل در
کودکان به مراتب بیشتر است.
● Manispermum
میوه ها و دانه های گیاه سمی هستند و باعث حالت تهوع و استفراغ و خطرات جدی می شوند.
● شوکران آبی -(Cicuta)
سمی
ترین قسمت این گیاه ریشه آن است. این گیاه عموماً به علت خوشه های سفیدش
با هویج وحشی اشتباه گرفته می شود. این گیاه به عنوان سمی ترین گیاه
آمریکای شمالی شناخته شده است. بلعیدن این گیاه باعث تشنج شدید می شود. در
حیوانات اهلی تاثیر این گیاه بیشتر است.
● تاتوره (Datura stramonium L)
گیاهی
است یکساله و علفی، از تیره سیب زمینی، این گیاه سمی است. آب موجود
درآوندهای این گیاه اگر در چشم ریخته شود باعث باز ماندن مردمک چشم می شود.
اگر جوشانده این گیاه به کسی خورانده شود، اعصاب ارادی اش برای مدتی غیر
ارادی می شود و مصرف جوشانده این گیاه به مقدار زیاد مرگ آور است.
تاتوره
دارای یک نوع آلکالوئید است که باعث مسمومیت اعصاب شده و در صورتی که
خورده شود باعث نفخ، بی قراری، فلج و کوری مطلق و مرگ سریع خواهد شد.
طبق
برخی از داستان ها و منابع کاهنه بزرگ معبد آپولو در دلفی، پیشگوئیهای
عجیب خود را بعد از استنشاق دود تاتوره، بر زبان آورده است. گیاه اثر قوی
افیونی و مخدر دارد و توهم و دوبینی از نتایج آنست. سرخپوستان بومی جنوب
غربی آمریکا با راهنمایی جادوگران قبیله، تاتوره را در تشریفات مذهبی مخصوص
سن بلوغ و دیگر مراسم خاص خود به کار می برده اند.
ساکنان اولیه آمریکا
تاتوره را گیاه خطرناک می دانستند و آن را سیب شیطان می نامیدند. مردم حتی
از کاشتن تاتوره در باغچه و مزارع خودداری می کردند. به اعتقاد مردم،
تاتوره قدرت آن را داشته است که جادوگران را احضار کند. اما جادوگران قبیله
برای این گیاه که احساس عجیب پرواز را در انسان به وجود می آورد، ارزش
زیادی قائل بوده اند. تاتوره یک گیاه سمی است که اثر افیونی بسیار قوی
دارد.
● گزنه-(Urtica dioica)
این
گیاه بیشتر در جنگلهای شمال ایران می روید، در اثر تماس این گیاه با پوست،
خارش شدیدی ایجاد می کند که ممکن است ساعت ها به طول بیانجامد البته جای
نگرانی نیست زیرا خطری جان انسان را تهدید نمی کند. راه درمان فوری این
خارش هم استفاده از برگ گیاهی آقطی است. جالب توجه این است که هرجا گزنه
رویش پیدا می کند، آقطی نیز در نزدیکی آن وجود دارد!
● عروسک پشت پرده (Atropa belladonna)
بلادون با نام علمی آتروپا بلادونا که به آن عروسک پشت پرده، سایه و شب و توت شیطان هم می گویند، گیاهی فوق العاده سمی است.
در ریشه، برگ ها و میوه خود دارای سم خطرناکی است که خوردن آن سبب آسیب دیدگی شدید قلب و همچنین سامانه تنفسی انسان می شود.
جان
جرارد جراح، گیاه شناس و پرورش دهنده گیاه قرن شانزدهم- بلادون را بسیار
وحشتناک و مرگ آور توصیف کرده است. بنابر شرحی که جرارد داده است هر کسی که
از این گیاه بخورد، بلافاصله به خوابی عمیق فرو می رود که ممکن است هرگز
بیدار نشود. گفته شده است که سربازان پادشاه اسکاتلند در سال ۱۵۸۲ با شرابی
که از بلادون تهیه نموده بودند، همه قوای دانمارک را در رختخوابشان به قتل
رساندند.
● گل نرگس (Narcissus)
این گل زیبای زرد و سفید رنگ که رویشش نوید آمدن بهار را می دهد، اگر به مقدار زیاد خورده شود، جزو سمی ترین گیاهان جهان است.
برخی
مردم پیاز گل نرگس را با پیازهای خوراکی اشتباه می گیرند، خوردن پیاز نرگس
زرد سبب تهوع، دل پیچه و اسهال می شود. با دیدن این علائم حتما به پزشک
مراجعه کنید.
● گل صدتومانی (Paeonia albhiflora)
گل
صدتومانی در رده نهم سمی ترین گیاه جهان قرار دارند. این گیاه با گل به
شکل زنگشان، در حیاط و باغچه بسیار زیبا به نظر می رسند اما برگ هایش و در
نتیجه عسلی که از شیره آن تهیه می شود سمی است.
خوردن آن سبب می شود
دهانتان بسوزد و ترشح بزاق دهانتان زیاد شود و پوستتان خارش کند. تهوع و
اسهال هم از دیگر نشانه های مسمومیت با این گیاه همیشه سبز است. سردرد، ضعف
عضلانی و ضعف در دید هم می تواند در شما به دنبال مسمومیت با این گیاه
پدیدار شود. ضربان قلبتان ممکن است آهسته شود و قلبتان با شدت بتپد و به
کما بروید. قبل از اینکه این اتفاقات برای شما روی دهد بهتر است به پزشک
مراجعه کنید.
● فیکوس (Ficus)
این
گیاه ۸۰۰ نوع دارد و همه آنها هم صمغی شیری رنگ دارند که سمی است. بسیاری
از انواع فیکوس در داخل خانه ها پرورش داده می شود و آنهایی هم که در خارج
از خانه رویانده می شوند باید محیطی گرم داشته باشند. بدترین تاثیری که
فیکوس می تواند بر بدن شما بگذارد، خارش و ورم است.
● خرزهره(Nerium oleander)
سانتی
متر به سانتی متر این گیاه زهر است. حتی استنشاق تصادفی خرزهره ای که
سوزانده می شود هم دردسرساز است. استفاده از شاخه های آن برای کباب کردن یا
خوردن آب از محلی که در آن خرزهره هایی با گل های قرمز، صورتی یا سفید رنگ
روییده خطرناک است. تغییر در ضربان قلب (آرام شدن یا با سرعت تپیدن)
بارزترین نشانه مسمومیت با این گیاه است.
● گل داوودی (Chrysanthemum morifolium)
بین
۱۰۰ تا ۲۰۰ نوع گل داوودی در دنیا وجود دارد که اغلب بوته های کوتاه و
نزدیک به زمینی دارند. باغبان ها معمولا این گیاه را می کارند تا خرگوش ها
را از باغشان دور کنند. گل های سمی این گیاه که خرگوش ها را از باغ ها می
راند، برای انسان ها هم سمی است البته نه چندان قوی. لمس آن سبب خارش و ورم
پوست می شود.
● آنتریوم (Anthurium)
برگ
های چرمی و سبز تیره رنگ و سابقه این گل وهم انگیز سمی است. خوردن آنتریوم
گرمسیری می تواند سبب احساس سوزش در دهان و سپس تورم و تاول زدن بشود.
همچنین صدایتان ممکن است بگیرد و در قورت دادن غذا هم مشکل پیدا کنید.
● هورتانسیا یا گل ادریسی(Hydrangea macrophylla)
این
بوته گل هم سمی است. خارش پوست، تهوع، ضعف و تعرق در برخی از نشانه های
مسمومیت ناشی از گل ادریسی است. برخی گزارش ها حاکی از این است که برخی
بیماران به کما رفته اند. تشنج و نقص در سیستم خون رسانی بدن هم در بعضی از
بیماران دیده شده است. این گیاه، حاوی موادی است که در داخل بدن از خود
سیانیر پس می دهند.
● دیفن باخیا (Dieffenbachia spp)
گیاهی
است که شاید خیلی از شما آن را در خانه داشته باشید. دیفن باخیا حاوی ماده
ای سمی است که در دهان و زبان، ایجاد سوزش و درد شدید می کند و مخاط دهان
را متورم می کند. البته خود این ماده سمی کشنده نیست، ولی می تواند بافت
های دهان را آن قدر متورم کند که راه نفس کشیدن را ببندد و باعث خفگی و در
نهایت منجر به مرگ شود. سم موجود در دیفن باخیا می تواند آن قدر زبان را
متورم کند و به آن آسیب برساند که فرد آسیب دیده تا مدت ها نتواند درست
صحبت کند.
● کالادیوم (Caladium picturatum)
یکی دیگر از انواع گیاهان آپارتمانی است که در تمام بخش های خود، شیره ای سمی دارد که باعث خارش و سوزش لب و دهان می شود.
در
بعضی از موارد، مسمومیت با درد شدید معده همراه است. یعنی مواد سمی گیاه
به دستگاه گوارش آسیب می رساند. تمام مواد گوارشی به کبد می رسند و البته
کبد سالم، مواد سمی را دفع یا خنثی می کند اما سموم گیاهان به بافت های کبد
آسیب می رسانند. بعضی از مواد سمی، مستقیماً روی دستگاه گردش خون تاثیر می
گذارند. مثلاً بعضی از ترکیبات موجود در پیاز گل ها باعث ترکیدن گلبول های
قرمز خون می شوند. مثلاً بسیاری از شبدرها، ماده ای دارند که وقتی در محلی
مربوط واقع شوند، کپک ها، آن ها را به دیکومارین تبدیل می کنند. تاثیر
دیکومارین بر روی خاصیت لخته شدن خون است و موجب نوعی بیماری می شود که یکی
از ویژگی های آن بند نیامدن خون است.
● آزالیا(Azalea)
یکی
دیگر از گیاهان آپارتمانی است که به دلیل گل های زیبایی که دارد، خیلی
مورد توجه علاقه مندان به گل ها و گیاهان آپارتمانی است. تمام بخش های این
گیاه سمی است و خوردن آن، باعث تهوع، استفراغ، کندی ضربان قلب و کاهش فشار
خون می شود. علائم و همه نشانه ها و جزئیاتش شبیه به گل صدتومانی است.
رزا بداغی
کارشناس باغبانی
ويرايش براي انجمن محيط زيست : حيدر معمور
منابع:
http://www.aftab.ir www۱۱۸ba۱۱۸com
wwwphallscom
wwwebtekarnewscom
wwwaftabir
http:..wwwhamshahrionlineir
http:..wwwrahenejatdailycom
http:..fawikipediaorg
http:..wwwpersianpetorg
کتاب گلکاری-دکتراحمد خلیقی
روزنامه کیهان (
http://www.kayhannews.ir )
مهدی گلی هستم راهنما و مدرس گردشگری